Gezegend de vredestichters, want zij zullen kinderen van God genoemd worden.
(matt.5, 9)

Deze zomer lezen we hier in de kerk de ‘zaligsprekingen’ uit de Bergrede.
En iedere ‘gelukkig prijzing’ hebben we gecombineerd met een schilderij van Vincent van Gogh.
Het is wonderlijk om steeds weer te ervaren hoe hij dicht bij die, voor ons, die soms zo weerbarstige Bijbelwoorden blijkt te staan!
Misschien komt dat wel omdat zijn eigen leven zo enerverend verliep.
Zijn liefde voor het leven, zijn verlangen naar een eerlijker wereld, naar gezien worden en echt geslaagde schilderijen maken, leverden grote spanningen op, en vaak zie je dat goed terug.

In dit schilderij uit zijn vroege – Brabantse- periode zie je dat , op het eerste oog, niet zo terug.
Eerlijk gezegd had ik nooit zoveel met dit bruinige, wat sombere stilleven.
Maar er zit een geheim achter het schilderij, en dat is een diep conflict en diep verlangen naar vrede.
Zijn vader was predikant en trouwe dienaar van de kerk in zijn tijd.
Vincent was daarmee, en daarover, met hem in botsing gekomen. En dat leidde tot heftige ruzies thuis.
Juist ook over de uitleg van de Bergrede. Vincent beklaagde zich over het ‘ijskoude van het hedendaags christendom’, maar noemt de stichter daarvan, Christus, alsnog altijd subliem. Vader spreekt dit tegen, en plotseling raakt de zoon eens zo in woede over de tegenspraak van zijn vader dat hij het vleesmes van tafel grijpt en zijn vader bedreigd zou hebben. Vader sterft niet veel later plotseling aan een hartverlamming op de drempel van de pastorie. Het conflict tussen hen is nooit opgelost.

In onze levens en meningsverschillen tussen ouder en kind, familieleden onder elkaar, of geloofsgenoten, gaat het meestal niet zo heftig toe.
Maar conflicten komen in de beste families voor, en blijven soms ondergronds heel lang smeulen.
Het geheim van dit schilderij is dat Vincent een half jaar na de dood van vader uiting gaf aan zijn verlangen naar vrede met zijn vader.
Het is immers vaders Bijbel die daar ligt, stoer en onverzettelijk. Hij bedoelt eigenlijk zijn vader zelf hiermee!
Hij tekent zichzelf in de roman op de voorgrond. Die is van Emile Zola: ‘La joie de vivre’, beduimeld en bijna kapot gelezen.
Dat lijkt een tegenstelling, zeker ook omdat vader de moderne literatuur verwierp.
Maar let op: haast niet te lezen ligt de bijbel open bij Jesaja 53, dat gaat over de lijdende Knecht, de man van smarten.
Jesaja 53 hoort thuis in het boek van de troost. Het bezingt de bevrijding, de weg ten leven, de genezing, en het herstel van de menselijkheid.
De roman van Zola verhaalt ondertussen van een wees, die na misbruik door een rijke familie opgevangen wordt door een liefdevolle figuur in een arm vissersdorpje. Een straaltje licht, ondanks de kaars die uit is: zo zegt Vincent dat de duisternis het licht niet heeft kunnen doven (Joh.1).