De vijgenboom

Bij Lukas 13, 6-9

Hij vertelde hun deze gelijkenis: ‘Iemand had een vijgenboom in zijn wijngaard geplant en ging kijken of de boom vrucht droeg, maar hij vond geen vijgen. Hij zei tegen de wijngaardenier: “Al drie jaar kom ik kijken of die vijgenboom vrucht draagt, maar tevergeefs. Hak hem maar om, want hij dient tot niets en put alleen de grond uit.” Maar de wijngaardenier zei: “Heer, laat hem ook dit jaar nog met rust, tot ik de grond eromheen heb omgespit en hem mest heb gegeven,9misschien zal hij dan het komende jaar vrucht dragen, en zo niet, dan kunt u hem alsnog omhakken.”’ (Lukas 13, 6-9)

Wat houd ik van deze gelijkenis van Lukas!
Je vraagt je af hoe dat toch komt.
Ik denk: omdat het in deze gelijkenis gaat over een onderstroom in het leven, en mogelijk ook het uwe.
Een onderstroom, als in een rivier, die je niet ziet, maar je wel
mee kan nemen, omdat ze zo sterk is. Die onderstroom kun je benoemen als de vruchteloosheid
in het leven en geloven die we kunnen ervaren.
Dat waar we ons machteloos in voelen.
Daar waar geen oplossing voor lijkt te zijn.
Dat kan in onze eigen levensontplooiing of gezondheid iets zijn,
maar ook in onze relaties, ons werk, onze beleving van hoe het in onze maatschappij en wereld toegaat.
En dan kun je van deze gelijkenis zo houden omdat?…
Omdat het een kleine parel over de hoop is.
Omdat het zo dichtbij ons dagelijks leven komt:
het gaat over ons ‘groen’ en onze vruchteloosheid,
het gaat over oordeel en ‘genade’ over onze levens:
er is sprake van vernieuwd geduld.
Het gaat dus ook over: de tijd krijgen en opnieuw mogen beginnen.

De gelijkenis heeft iets wonderlijks: eerst al het vreemde dat er een vijgenboom in een wijngaard is geplant!
Dat is een hele eer voor de vijgenboom om in een wijngaard, op zo’n vruchtbare plek te staan!
Voor de wijngaardenier is deze boom een extraatje, of een obstakel, tenzij er mandenvol vijgen vanaf komen.
En misschien kan hij, als het mee zit er ook in de schaduw van zitten..
Overvloedige vrucht mag, nee: moet verwacht worden,
wil deze vijgenboom in de wijngaard een lang leven beschoren zijn..

Naast het vruchtbaarheidsprincipe is er ook een Bijbelse lijn,
die in beeldentaal spreekt bij deze vijgenboom.
Vruchten van de vijg staan – volgens de Thora (Num 13:23v.)
– voor de vruchten van het beloofde land.
Ze zijn het tegen-teken van de woestijn.
Onder de vijgenboom ga je, tenslotte, zitten als het leven goed is: Ieder zal zitten onder zijn wijnstok en onder zijn vijgenboom, door niemand opgeschrikt … (Micha 4:4).
Het lezen van de Thora: gebeurt ook bij voorkeur onder de vijgenboom.
Het is dus niet alleen een onnutte boom als de vijg geen vrucht
draagt, maar het is een kras op ziel van Israel: het teken van
het beloofde land, de bewoonbare aarde, komt niet uit de verf.
Het visioen van God gaat verloren! In plaats van rechtsbetrachting, rechtsverkrachting , profeteert Jesaja.
De eigenaar van de wijngaard kan het niet meer aanzien.
Een kale vijgenboom: weg ermee! Een nietsnut!

En nu is het boeiende en bevrijdende dat de wijngaardenier, niet zomaar van deze vijg af wil.
Al is het al ’t derde jaar. En dan moet u weten dat je in 3 jaar in de synagoge van sabbath tot sabbath de hele Thora, de boeken van Mozes leest. Dan moet je de weg van God met de mensen, en de leefregel kennen en daar vruchtbaar uit kunnen zijn.
Maar juist na dat derde jaar geeft de wijngaardenier aan dat die maat voor hem nog niet vol is.
Dat hij zich wil inspannen om de vruchteloze boom nog een kans te geven.
Er nog eens omheen te spitten, extra mest te geven, aandacht, liefde. Dat hij toch tot bloei komt en vruchten geeft.
De wijngaardenier is niet van gisteren, die beseft ook wel dat
het niet mee zal vallen de vijgenboom alsnog vrucht te laten dragen.
Hij houdt er rekening mee dat het na een jaar alsnog einde verhaal is.
Maar het verschil is, dat hij ook nog rekening houdt met die
andere mogelijkheid, dat het toch nog wat worden kan,
dat eens onvruchtbaar niet betekent altijd onvruchtbaar.

Het verschil is, dat hij wil uitgaan van wat er wél kan, van wat
er met wat extra zorg en aandacht nog wél mogelijk is.
Zoals ook wij graag zelf behandeld willen worden, immers.
Niet vastgepind op ons onvermogen of op onze tekortkomingen, maar aangemoedigd op onze
veranderkracht, ons vermogen om te groeien.

We noemden al dat Jezus hier spreekt over de tijd duiden, de tekenen van de tijd te verstaan.
Voor wie het interessant vindt, in het Grieks heb je twee woorden voor tijd.
Chronos, dat is de meetbare tijd – kloktijd (bijvoorbeeld het is bijna tijd om de preek af te ronden).
Het andere woord is Kairos, dat zoveel betekent als het geschikte moment, de juiste tijd. Dat woord wordt hier gebruikt. Het gaat om de urgentie van onze eigen levenskeuze,
in deze tijd.

In dit verband en in deze gelijkenis, is de wijngaardenier
degene die model staat voor de oproep om tot inkeer te komen.
Hij oefent geduld, hij heeft clementie, zorgzaamheid en aandacht, echte aandacht. En dat is heilzaam, want alles wat aandacht krijgt, groeit.
Is dat wat de Bijbel genade noemt?
De tijd van de genade, de tijd om tot inkeer te komen, om de
goede beslissing te nemen?
De tijd van ons leven.
Laten wij dan de tekenen van de tijd verstaan, door in de
missie die Jezus gaat volbrengen, mee te gaan en mee te gaan
doen.
Dat we bevrijd door zijn geduld met ons tot inkeer komen en
gaan groeien, in geloof, hoop en liefde.
Onze vruchteloosheid niet tot onontkoombare regel
maken. Dan zal de boom vrucht dragen.

Mogen we juist in deze crisistijd- kairos tijd- uit die drie dingen leven:

• dat God opzoekt wat hij ook in ons begonnen is,
• dat wij ons toevertrouwen aan de liefde van
  Jezus, die wie verloren lopen thuis wil brengen en helen,
• dat die Geest ons in het hart raakt en adem geeft om elke dag opnieuw te beginnen in het vertrouwen dat God ook in u en mij, en in onze wereld niet laat gaan in wat zijn hand begonnen is.
  Tot zegen van elkaar en een bewoonbare aarde.