Tekst van de overdenk die tijdens de estafettedienst voor Kerkasiel                                         in de Bethelkapel in Den Haag op donderdagavond 20 december j.l.                                       werd uitgesproken.

Ruth 1

My land is Jou Land (Stef Bos, na de Bijbellezing zijn lied bij Ruth beluisterd)
Er was hongersnood in Israël dus alle reden om te vertrekken en het vege lijf te redden. Ruth heeft zich laten kiezen door een jongen uit een vreemd land. Er was kennelijk geen strategische noodzaak om een jongen uit haar eigen land te trouwen! Zij was niet bang voor een vreemdeling, en haar ouders legden haar kennelijk niets in de weg.
De mannen in het verhaal sterven: Moeder Naomi besluit, als de oogst in Israël weer goed is, om terug te gaan. De schoondochters worden voor een keuze gesteld: meegaan of blijven? De een blijft, mogelijk een veilige keuze, maar heel begrijpelijk,de ander besluit mee te gaan. En dan klinken die krachtige woorden: uw volk is mijn volk, uw God is mijn God.

Wonderlijk: dat onvoorwaardelijke. Een goj, een heidense, die niet alleen voor haar schoonmoeder kiest maar ook voor haar volk, en voor haar God. Vooral dat laatste: waarom kiezen voor een God die je niet bij de naam mag noemen, die je niet mag zien, die je zou kunnen verwijten, zoals Naomi, dat Hij je dit heeft aangedaan.. Niks daarover. Het is een eigen beslissing om de moeder van haar man niet in de steek te laten. Ik vermoed dat ze van haar schoonfamilie wel iets heeft gehoord over de beschermende wetgeving in het Israël van de Bijbel dat wezen en weduwen niet in de steek gelaten mogen worden.

Naomi en Ruth worden niet uitgezet: het is een keuze. En ze worden niet vastgezet bij terugkomst als ‘vreemdeling 1’ en ‘vreemdeling 2’, die een procedure in moeten die oneindig kan gaan duren. Het is flauw om dit zo te zeggen, want het zijn geen vergelijkbare situaties, maar het komt wel boven. Ze hebben een naam (en geen nummer), waarvan Ruth betekent: vriendin. En de naam die je in de Bijbel hebt ben je, daar ben je toe bestemd. Zoals Stef Bos zingt: my hart is jou hart.
Ruth maakt een beslissing uit bewogenheid. Het is een wonder , of juist geen wonder (!) maar volstrekt logisch dat ze veel later als een van de weinige vrouwen in de stamboom van Jezus terecht komt. Zij een goj, waar geen vrome woorden van opgetekend staan maar wel de keuze van haar hart, zij zal later de over-over-over grootmoeder van Jezus zijn.

En vergis je niet in de romantiek van ‘geen plaats in de herberg, en de warme stal’: er wordt al snel verteld van de kindermoord in Bethlehem die alle harmonie verdrijft, en de vlucht van Jozef en Maria naar Egypte, waar ze kennelijk veilig konden leven.
Jezus was dus eerst een vluchtelingenkind.

Wat Ruth en Jezus delen is dat ze zichzelf niet als slachtoffers zagen maar hun situatie en keuze met haar gevolgen onder ogen zagen. Vanuit de comfortzone namen ze risico’s. Ze leven niet vanuit de gegevens van het gegeven verleden, maar zien moedig de toekomst tegemoet.

De Rabbijn Jonathan Sacks zegt: ‘Er is een massief verschil tussen leven uit het verleden en leven uit de toekomst. Ik kan het verleden niet veranderen, maar ik kan de toekomst wel veranderen. Als ik terugkijk zie ik mezelf als een object die door krachten gedirigeerd wordt, die zich ver van mijn controle-mogelijkheid afspelen. Als ik vooruit kijk, zie ik mezelf als een subject, die kiest op het kompas van morele waarden, die besluit welk pad ik neem van hier naar waar ik eventueel wil zijn.’ *

Het verhaal van Ruth komt ons aangewaaid, net als het verhaal van Jezus dat doet. En zoals de vreemdelingen en vluchtelingen een beroep doen op onze humaniteit, ons aangewaaid komen. In Exodus lees je: Vergeet nooit hoe het voelt om vreemdeling te zijn geweest, zegt God tegen Israël (in Exodus 21:9).
Onze keuze voor het leven, en onze bewogenheid voor wie het leven weinig te kiezen geeft komt ons echter niet aangewaaid. Ze vraagt om openheid voor wat ons raakt in wie naast ons is. Weg uit onze comfortzone, en van harte durven zeggen:
My land is jou land.