In het vorige stuk over ‘verbondenheid’ ging het over het belang om niet zozeer het ‘wat’ van Christus aan te nemen (gezien als een rationalisatie), maar vooral het persoonlijke wie hij voor je is toe te laten: vriend, metgezel, verlosser?                      Daar speelt wat wij over hem geleerd hebben een belangrijke rol in, net zo goed als de vragen die we bij wat we leerden kregen. De essentie is echter dat ons hart open gaat voor de Jezus-ruimte, dus dat wat hij ons persoonlijk schenkt in ons wel en wee, en ..waartoe hij ons uitdaagt.
Iemand die hier een indringende aanzet toe geeft is Eric Borgman. Ik neem hier zijn gedachtengang, verkort, over als proef om dichterbij wie Jezus voor ons is te kunnen komen.

Eric Borgman gebruikt in de Henri Nouwenlezing (Utrecht, 23 november 2019) het beeld van de kooi die een vogel zoekt om zijn zang te kunnen horen.                         De zang van de vogel die vrij is, wordt niet echt gehoord, in de vele geluiden. Het gaat in dit beeld niet om de kooi, maar de kooi is wel nodig.                                            Het gaat dus niet om de vorm (de kooi), maar zonder kooi geen zang. Zonder vorm.. geen poezie.
Het komt er op aan voor de vogel een plaats te bereiden dat het mogelijk maakt alle aandacht te doen uitgaan naar de vrijheid van zijn lied.
De kooi maakt het mogelijk de vogel te horen in de vrijheid van zijn zang, en te horen hoe deze ons als luisteraars tot vrijheid roept, vrij maakt.
De gebruikelijke opvatting is dat de inhoud van de christelijke boodschap gelijk moet blijven, maar dat de vorm zich aan de tijd en aan de omstandigheden moet aanpassen. Populair gezegd: in de zestiger jaren kwam bijvoorbeeld het popbandje in de kerkdienst. Op een andere manier werd dezelfde inhoud ten gehore gebracht.
Borgman stelt (in de lijn van A.Nolan uit Zuid-Afrika) dat het precies andersom is: de vorm is in het christendom de constante, de inhoud verandert. 
Het evangelie, het beeld van Jezus en zijn verkondiging in het evangelie is als een kooi die op zoek is naar een vogel.

Deze vogel, dat is de voortgaande en veranderlijke geschiedenis die wij doormaken en die wij zijn. Wij moeten ons willen laten vangen!
het gaat hierbij om een speciale kooi, het gaat bij het christendom om een heel specifieke vorm. De apostel Paulus drukt deze vorm uit als ‘Jezus Christus en die gekruisigd’ (1 Kor. 2,2) en is bang dat als de verkondiging zich bedient van een verkeerde vorm – lees: te mooi en te glad wordt – ‘het kruis van Christus zijn kracht verliest’ (1 Kor. 1,17).

Wij houden, denk ik zomaar, niet zo erg van dit beeld van de kooi en de vogel. Een gekooide vogel: we willen van alles zijn, maar niet dat!                                                Wij zijn gevangen in het idee dat spiritualiteit ons vrij moet maken, en ‘vorm’ perkt dan juist in!   Het paradoxale hierin is dat vrijheid die geen vorm krijgt willekeur wordt. Vrijheid die geen vorm ontwikkelt heeft geen verweer tegen de toevallige conjunctuur en cultuur, en zeker niet tegen de invloed van ‘de economie’ die ons persoonlijke en maatschappelijke leven lijkt te beheersen als de Farao van Egypte!

‘Jullie zijn het zout der aarde. Maar als het zout zijn kracht verliest, waarmee zal men het zouten?’(Mt. 5, 13)

Borgman haalt Henri Nouwen aan: Nouwen vraagt zich niet af of de christelijke traditie ons nog iets kan en mag zeggen. in plaats hiervan doet hij wat er binnen deze traditie steeds gedaan is: hij zet de traditie voort door haar in te zetten en zo te veranderen. door nieuwe thema’s te introduceren en door de betekenis van oude thema’s voor een nieuwe context inzichtelijk te maken. Nouwen verbindt Jezus’ uitnodiging om te komen en te zien waar hij verblijf houdt met Jezus’ uitnodiging aan zijn leerlingen in zijn afscheidsrede in mattheus om in zijn liefde te blijven en in hem te blijven, zoals hij in hen blijft.
‘Wij realiseren ons dat wij Gods huis zijn en worden uitgenodigd thuis te zijn waar God Gods huis heeft gevestigd. We realiseren ons dat precies waar wij zijn, in dit lichaam, met dit gezicht, deze handen en dit hart, wij de plaats kunnen zijn waar God kan verblijven’.

We zijn uitgenodigd bij God thuis te zijn middenin deze angstige en onherbergzame wereld. De manier om inderdaad thuis te komen is zelf uit het centrum van te wereld te stappen en Jezus in het centrum, als het brandpunt door een vergrootglas waarin de stralen van Gods licht nu schijnen. ‘Verlaat je ‘ik’-wereld- mijn moeder, mijn broer en zus, mijn bezit – en volg Mij’.

Het mysterie van het leven is dat Jezus kwam om ons lijden te delen, zodat wij vol vreugde kunnen zijn.   

Gaandeweg wordt het diffuser wat de kooi en wie de vogel is: er ontstaat een levend en bewegend en begeesterd geheel, gedragen door de Geest van de verrijzenis, door het leven dat bezig is om door de dood heen alles levens en alles nieuw te maken.
De kerk is de plaats waarin wij leren inzien dat, hoe ontheemd wij ons wellicht ook voelen, hoe godverlaten en hoe menselijk eenzaam, ons heden niet leeg is, maar vol: vol goddelijke aanwezigheid en menselijke verbondenheid.
‘Jij kunt Christus niet in de wereld zien, Christus in jou ziet Christus in de wereld.’

Wat betekent dit voor onze kerkgemeenschap hier en nu? In het vierde, en laatste, stuk over ‘verbondenheid’ wil ik daar over doordenken.

The smallest moment of hope

We believe in God
who takes our smallest moment of hope
and grows it forth like a tree
with spreading branches
for the sheltering of new life.

We believe in Jesus Christ
who walks tall among us,
seen in our faces,
felt in our hearts,
bedded deep in the longing of our souls
for all that is true,
just and full of hope.

We believe in the Holy spirit
who waits on our moments of openness
and springs into the unknowns
with joy and delight
that we might be called on
beyond where we thought we could go
where every step is walked on holy ground.

Dorothy McRae-McMahon